Katedra Literatury Nowoczesnej i Krytyki Literackiej
Do 2022 w IFP działały dwie samodzielne jednostki: Katedra Literatury i Kultury Polskiej XIX wieku, kierowana przez prof. dr hab. Tadeusza Budrewicza, oraz Katedra Literatury Polskiej XX-XXI wieku i Krytyki Artystycznej. Po zmianach strukturalnych od 1 października 2022 roku funkcjonuje jedna pod nazwą Katedra Literatury Nowoczesnej i Krytyki Literackiej. Trzonem problemowym, który łączy obecnych pracowników z generacją twórców i wychowanków uczelni (prof. Wincenty Danek, prof. Jan Nowakowski, prof. Józef Białek, prof. Stanisław Burkot, prof. Halina Bursztyńska, prof. Bolesław Faron, prof. Tadeusz Budrewicz, prof. Kazimierz Gajda, prof. Ewa Łubieniewska), jest miejsce pisarzy XIX i XX wieku w kulturze polskiej, dramat i teatr w ujęciu historycznym i współczesnym, krytyka literacka i teatralna, literatura dla dzieci i młodzieży. Nowe kierunki badań to polska poezja nowoczesna, biografistyka, podróżopisarstwo. Podejmowane są tematy związane z życiem literacko-kulturalnym Krakowa, Małopolski i Galicji wschodniej. Pracownicy utrzymują stałe kontakty badawcze z placówkami muzealnymi w kraju i za granicą (muzea biograficzne w Grodnie, Krakowie, Nałęczowie, Oblęgorku, Suwałkach, Żarnowcu), z teatrami (Gardzienice, Kraków, Zakopane), z Ośrodkiem „Brama Grodzka-Teatr NN” w Lublinie. Katedra prowadzi badania nad literaturą i kulturą XIX-XX wieku, poszerzając pole poszukiwań naukowych o literaturę najnowszą i towarzyszącą jej działalność krytycznoliteracką. W procesie interpretacji brane są pod uwagę społeczne praktyki symboliczne komunikacji literackiej, konteksty kulturowe i antropologiczne, współczesne tendencje estetyczne rozpatrywane na tle przemian w kulturze polskiej i europejskiej od wczesnej do późnej nowoczesności.
Kierownik katedry: dr hab. Krystyna Latawiec, prof. UKEN
Pracownicy naukowi:
prof. dr hab. Paweł Próchniak
dr hab. Małgorzata Chrobak, prof. UKEN
dr hab. Andrzej Franaszek, prof. UKEN
dr hab. Jacek Rozmus, prof. UKEN
dr hab. Magdalena Sadlik, prof. UKEN
dr hab. Renata Stachura-Lupa, prof. UKEN
dr Jakub Kozaczewski
Pracownicy emerytowani:
prof. dr hab. Alicja Baluch
prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz
prof. dr hab. Halina Bursztyńska
prof. dr hab. Bolesław Faron
prof. dr hab. Kazimierz Gajda
prof. dr hab. Ewa Łubieniewska
prof. dr hab. Maria Ostasz
dr Marek Białota
dr Edward Chudziński
dr Bogusław Gryszkiewicz
dr Andrzej Gurbiel
Współpraca z katedrą:
doktoranci:
mgr Marcin Chudoba
mgr Daria Targosz
mgr Tomasz Ryrych
mgr Katarzyna Horabik
mgr Klaudia Sordyl
Główne obszary badawcze pracowników katedry (stan obecny):
Zespół Dziewiętnastowieczność kontynuuje badania nad biografistyką i prasoznawstwem, dopełniając i korygując faktografię bio-bibliograficzną. Prowadzone są prace analityczne i interpretacyjne o twórczości Norwida, Słowackiego, Prusa, Konopnickiej, Orzeszkowej, Wyspiańskiego, Witkacego oraz studia materiałowe nad recepcją tych autorów w zakresie ideowo-estetycznym (prace Ewy Łubieniewskiej, Magdaleny Sadlik). Wyraźny jest nurt badawczy związany z obrazem krytyki literackiej XIX w. (Tadeusz Budrewicz, Renata Stachura-Lupa). W ostatnich latach powstało sporo studiów faktograficznych i interpretacyjnych związanych z życiem literackim Krakowa w wieku XIX (studia Magdaleny Sadlik, Renaty Stachury-Lupy) oraz z podróżopisarstwem jako obszarem łączącym literaturę wysoką z antropologią codzienności (Tadeusz Budrewicz, Magdalena Sadlik). Podejmowane są też zagadnienia związane z kulturą funeralną XIX w. (Tadeusz Budrewicz). W obrębie badań nad literaturą XX- XXI wieku można wyróżnić bardziej szczegółowe kręgi formalne i tematyczne. Są to: polska poezja nowoczesna, ciemny nurt polskiego modernizmu, literatura najnowsza i sztuka interpretacji (Paweł Próchniak); biografistyka i eseistyka (Andrzej Franaszek); dramat (teatr) polski i europejski po 1945 roku, miejsca peryferyjne w literaturze współczesnej (Krystyna Latawiec); literatura dla dzieci i młodzieży w XX wieku z uwzględnieniem kategorii nie-pamięci, obecności/nieobecności na na rynku wydawniczym i w programach edukacyjnych, dynamiki stereotypów etnicznych (Małgorzata Chrobak); tematyka wojenna w prozie XX wieku, kultura Krakowa i Małopolski (Jacek Rozmus), poezja Nowej Fali, tematy religijne we współczesnej literaturze polskiej (Jakub Kozaczewski), krytyka literacka (Andrzej Franaszek, Krystyna Latawiec, Paweł Próchniak)
Konferencje i inne ważne wydarzenia organizowane / współorganizowane w Katedrze:
Cykl konferencji wyjazdowych pracowników Instytutu Filologii Polskiej w latach 2000-2008 (wieś Maniowy nad Zalewem Czorsztyńskim) pod kierunkiem prof. dr hab. Bolesława Farona, także redaktora tomów rozpraw powstałych na kanwie referatów i dyskusji konferencyjnych
Ogólnopolska konferencja naukowa „Dramat w historii – Historia w dramacie”, Akademia Pedagogiczna, Kraków 2008
Ogólnopolska konferencja naukowa „Szekspir wśród znaków kultury polskiej”, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2011
Ogólnopolska konferencja naukowa „Emil Zegadłowicz – pisarz i mecenas sztuki” (we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim, Uniwersytetem Śląskim i Fundacją „Czartak”), Gorzeń Górny 2012
Konferencje naukowe we współpracy z Muzeum Narodowy w Krakowie (2018, konferencja o Lucjanie Rydlu), Polską Akademią Umiejętności (2016, konferencja o Stanisławie Tarnowskim), współorganizacja odczytów i współpraca w zakresie koncepcji wystawienniczych w muzeach (Suwałki, Żarnowiec)
Cykl ogólnopolskich konferencji naukowych w latach 2015-2019 zatytułowanych „Poeci Krakowa”, przygotowanych przez dr hab. Marka Karwalę (1955-2020) we współpracy z Katedrą Historii Literatury Polskiej XIX wieku
Seminarium naukowe „Polsko-włoskie relacje kulturalne” (we współpracy z Zespołem Komparatystyki Teatru Instytutu Neofilologii), Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2017
Ogólnopolska konferencja naukowa „Reżyserzy Scen Krakowskich lat 1945-1989, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2017
Cykl otwartych seminariów „Pisanie nowoczesności” w latach 2014-2018 z udziałem poetów i krytyków, organizowany przez Katedrę Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej UP prof. dr hab. Pawła Próchniaka
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Niezapomniana”. Twórczość Doroty Terakowskiej w piętnastą rocznicę śmierci, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2019
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Niekończący się” Michael Ende – sylwetka, sygnatura, strategie fantastyczne, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2019
Zespół Badawczy: Dziewiętnastowieczność zainaugurował działalność 17 listopada 2022 roku wykładem prof. dr hab. Tadeusza Budrewicza na temat Śp. Morderca. Eligiusz Niewiadomski w poezji polskiej
Inna aktywność katedry (granty, projekty itd.):
Udział w charakterze wykonawców w grantach:
DEC-2012/06/A/HS2/00525 Henryk Sienkiewicz twórczość i recepcja światowa; projekt realizowany w „Artes Liberales”, Uniwersytet Warszawski, prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz
11H 16 0131 84 Spory i polemiki krytycznoliterackie; projekt realizowany w Uniwersytecie Adama Mickiewicza, prof. dr hab. Tadeusza Budrewicza
0213/NPRH6/H11/85/2018 Słownik polskiej krytyk literackiej; hasła osobowe; projekt realizowany w Instytucie Badań Literackich, prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz, dr hab. Magdalena Sadlik, dt hab. Renata Stachura
R17 0005 06/2009 Sensualność w kulturze polskiej. Przedstawienia zmysłów człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od średniowiecza do współczesności, IBL PAN, prof. dr hab. Paweł Próchniak
11 H 12 0245 81 Polska poezja współczesna: przewodnik encyklopedyczny (leksykon, antologia wierszy, almanach wypowiedzi krytyczno-literackich), UAM, prof. dr hab. Paweł Próchniak
Identità e incroci culturali nel tempo e nello spazio nelle loro molteplici forme e nei loro effetti in ambito letterario e in ambito non letterario – linia C w ramach projektu Dipartimenti di Eccellenza 2018-2022 realizowanego na Dipartimento Studi Linguistici e Culturali Comparati, Università Ca’ Foscari Venezia, prof. dr hab. Paweł Próchniak
Realizacja grantu w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych” MNiSW dla czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” (2019–2020) redagowanego przez pracowników katedry
Współpraca z instytucjami kulturalnymi Krakowa i Małopolski: Biblioteka Kraków, Śródmiejski Ośrodek Kultury, Muzeum Historyczne, Muzeum Twierdzy Kraków, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu; z Muzeum Okręgowym w Suwałkach; z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie; z ogólnopolskim Instytutem Literatury
Monografie pracowników katedry z ostatnich lat:
Tadeusz Budrewicz, Wierszobranie (druga połowa XIX wieku), Kraków 2016.
Paweł Próchniak, Rachunek strat. Poezja – krytyka – lektura, Kraków 2016.
Renata Stachura-Lupa,Poglądy ideowo-estetyczne Stanisława Tarnowskiego, Kraków 2016.
Tadeusz Budrewicz, Między rymem a Muzą, Kraków 2017.
Paweł Próchniak, Nokturny (z dziejów wyobraźni poetyckiej), Kraków 2018.
Andrzej Franaszek, Herbert, Biografia, Kraków 2018.
Jakub Kozaczewski, Bóg daleki i bliski. Szkice o współczesnych wierszach i powieściach, Kraków 2018.
Tadeusz Budrewicz, Spory wokół Romantyzmu i jego skutków Franciszka Karpińskiego, Poznań 2018.
Tadeusz Budrewicz, Magdalena Sadlik, Od Galicji po Amerykę. Literackim tropem XIX-wiecznych podróży, Kraków 2018.
Tadeusz Budrewicz, Renata Stachura-Lupa, Kraków literacki w XIX wieku. Szkice, Kraków 2019.
Tadeusz Budrewicz, Pogrzeby pisarzy polskich XIX wieku, Kraków 2019.
Krystyna Latawiec, Ewa Łubieniewska, Magdalena Sadlik, Krakowskie sezony teatralne Krystyny Skuszanki, Ireny Babel, Lidii Zamkow), Kraków 2019.
Małgorzata Chrobak, Bohater literatury dziecięcej i młodzieżowej z okresu PRL-u. Między kreacją a recepcją, Kraków 2019.
Krystyna Latawiec, Teatralne tropy rzeczywistości, Kraków 2020.
Paweł Próchniak, Promieniowanie tła. Szkice o wierszach i czytaniu, Wołowiec 2020.
Magdalena Sadlik, „Miastu wierni”. Zapomniani literaci Krakowa (1898-1939), Kraków 2020.
Tadeusz Budrewicz, Ojcowie pisarze i córki pisarki, Kraków 2021.
Ewa Łubieniewska, Słowacki – teatr i sen. Romantyczne postscriptum, Kraków 2021.
Andrzej Franaszek, Gwiazda Piołun. Opowieści o poezji, podróżowaniu i przyjaźni, Kraków 2022.
Krystyna Latawiec, Literackie miejsca peryferyjne, Kraków 2022.
Magdalena Sadlik, „Chciwiec nowych wrażeń” . Wacław Gąsiorowski nieznany, Kraków 2022.