Pracownia Literatury dla Dzieci i Młodzieży
Pracownia Literatury dla Dzieci i Młodzieży w Instytucie Filologii Polskiej UP istnieje od 2000 roku. Początkowo działała jako Katedra Literatury dla Dzieci i Młodzieży pod kierownictwem jej inicjatorki prof. zw. dr hab. Alicji Baluch, a w roku 2011 została przekształcona w Pracownię, którą kierowała dr Małgorzata Chrobak. Obecnie funkcję tę sprawuje dr hab. Katarzyna Wądolny-Tatar. W badaniach pracowni uczestniczy także prof. UP dr hab. Maria Ostasz.
Główne kierunki badań Pracowni to:
- historia, krytyka oraz teoria literatury dla dzieci i młodzieży,
- poezja współczesna dla dzieci,
- krytyka archetypiczno-mitograficzna i tematyczna,
- psychoanaliza baśni magicznej,
- baśń – historia, teoria, współczesne odmiany gatunkowe,
- literatura powszechna dla dzieci i młodzieży,
- proza narracyjna dla młodzieży po 1945 r.;
- realizm, realizm magiczny, fantastyka dla dzieci i młodzieży,
- antropologia dziecka i dzieciństwa,
- nauka lektury,
- zagadnienie intersemiotyczności literatury dziecięcej,
- psychologia odbioru dzieła literackiego,
- edytorstwo literatury dla dzieci i młodzieży.
Pracownia współdziała z naukowymi ośrodkami krajowymi, m.in. w Warszawie, Gdańsku, Szczecinie, Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach i Rzeszowie oraz z zagranicznymi: z Ostrawą w Czechach i Nitrą na Słowacji. Wynikiem tych kontaktów są obcojęzyczne publikacje Literatura bez hranic oraz artykuły w serii tomów Slovo a obraz v komunikaci s dětmi. Członkowie Pracowni współpracują z czasopismami takimi, jak: „Ruch Literacki”, „Polonistyka”, „Język Polski w Szkole”, „Guliwer”, „Nowe Książki”, „Wychowanie w Przedszkolu” i miesięcznik „Kraków”. Pracownia Literatury dla Dzieci i Młodzieży wnosi również swój wkład w działalność lokalnych i regionalnych ośrodków kultury poprzez udział w sesjach i konferencjach organizowanych, m.in. przez Małopolski Ośrodek Kultury, Nowohuckie Centrum Kultury, Centrum Literatury Dziecięcej przy MBP w Oświęcimiu. Członkowie Pracowni współpracują ponadto z Kuratorium Oświaty w Krakowie, Małopolskim Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli, jak również z bibliotekami publicznymi i pedagogicznymi z Krakowa i terenu województwa małopolskiego, gdzie prowadzą prelekcje i wykłady.
Pracownia była inicjatorem następujących przedsięwzięć badawczych i edytorskich:
- Sezamie, otwórz się! Z nowszych badań nad literaturą dla dzieci i młodzieży w Polsce i za granicą. Księga jubileuszowa ku czci prof. zw. dra hab. Józefa Zbigniewa Białka, red. A. Baluch i K. Gajda, Kraków 2001.
- Mityczny Kraków. Motywy, wątki, obrazy w utworach dla dzieci i młodzieży, red. A. Baluch, M. Chrobak, M. Rogoż, Kraków 2009.
- Noosfera literacka. Problemy wychowania i terapii poprzez literaturę dla dzieci, red. A. Ungeheuer-Gołąb i M. Chrobak, Rzeszów 2012.
- O tym, co Alicja odkryła… W kręgu badań nad toposem dzieciństwa i literaturą dla dzieci i młodzieży, red. A. Ungeheuer-Gołąb, M. Chrobak i M. Rogoża, Kraków 2015.
- „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, t. XI, 2011.
Ogólnopolskie konferencje naukowe zorganizowane w Pracowni:
- Kraków mityczny – motywy, wątki i obrazy w utworach dla dzieci i młodzieży; 3–4 XII 2007 r., Kraków.
- Noosfera literacka. O literaturze jako wspomaganiu rozwoju dziecka; 19–20 X 2010 r., Rzeszów (wspólnie z Instytutem Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego).
Tematyka seminariów licencjackich i magisterskich w ostatnich latach:
prof. zw. dr hab. Alicja Baluch:
- „Do baśni trzeba dorosnąć” – psychoanalityczne aspekty odbioru baśni.
- Polska i europejska proza współczesna dla nastolatków w aspekcie teoretycznoliterackim, kulturowym, psychologicznym oraz socjologicznym.
dr Małgorzata Chrobak:
- Literacki obraz dzieciństwa i młodości.
- Obraz rodziny w prozie dla młodzieży po 1989 roku.
- Ojcostwo i macierzyństwo w prozie narracyjnej oraz w dokumentach osobistych.
- Dziecko jako Obcy/Inny we współczesnej literaturze.
- Stereotypy etniczne i kulturowe w najnowszej prozie młodzieżowej.
- Problem tabu w literaturze dla dzieci i młodzieży.
- Ciało i cielesność w prozie dla młodego odbiorcy.
- Wątki erotyczne w polskich powieściach dla dziewcząt XIX i XX wieku.
- Postać Złego we współczesnych powieściach dla młodego czytelnika.
- Wątki inicjacyjne w prozie narracyjnej po 1989 r.
kontakt z Pracownią Literatury dla Dzieci i Młodzieży:lit.dzieci.mlodziez@gmail.com